Што е пркост?
Аутистичното предизвикувачко однесување претставува одговор на ситуации кои се премногу оптеретувачки за лица со аутизам, каде лицето привремено ја губи контролата над ситуацијата. Пркосот е различен за секое аутистично дете.
Што може да се случи за време на предизвикувачкото однесување?
- Плачење, викање и врескање
- Бегање од одредени ситуации
- Легнување на под
- Може да се самоповредува или да повредува некој друг, на пример: удирање на главата од подот, или гризење најчесто на мајката
- Може поинтензивно да се мрда, како на пр. лулање
- Не сакаат да комуницираат
- Им се чини дека светот им се забрзува или забавува
- Чувствуваат дека сетилата им се засилени
Што може да доведе до предизвикувачко однесување?
- Чувството на заробеност
- Добивање на премногу инструкции истовремено
- Промена на рутината
- Кога од нив премногу се бара
- Толпа на луѓе (гужва)
- Нова средина
- Преголема сензорна стимулација или намалена стимулација
- Потешкотија во регулацијата на емоциите
- Неможност за идентификација на емоциите
- Потешкотија да ја регулира телесната температура
- Потешкотија да разбере што му се зборува
- Физичка болка или болест
- Недостаток на сон
Фази на аутистичното предизвикувачко однесување
Тригери - ова е фаза каде се наоѓа тригерот. Тригерот не секогаш е очигледен
- Фаза на татнеж - ова е фазата каде што сеуште постои можност да се одбегне пркосот со помош на стратегии за справување
- Губење на контрола - ова е фазата која претходи на пркосот
- Пркос - ова е фазата кога пркосот започнува
- Де-ескалација - е долга фаза, каде се намалува висината на вознемиреност
- Закрепнување - во оваа фаза можно е да се чувствува вина
Предупредувачки знаци на аутистичниот пркос
- Потреба за постојано уверување
- Потреба да се изолира
- Потешкотија со комуницирањето
- Промена во говорот, на пример: говори побрзо и побавно од вообичаено, нефлуентен говор
- Искажување на сензорна вознемиреност, како на пример:чувство дека сетилата се засилени, се чини дека собата станува се помала, затварање на ушите со рацете
- Трчање
- Чувство на потреба дека треба да се тргне од ситуацијата во која се наоѓа/ барање за напуштање на ситуацијата
- Потешкотија да се фокусира во извршувањето на одредена задача
- Измореност
- Губење на можноста да ги маскира аутистичните особини/ се повеќе се познаваат стереотипните аутистични карактеристики
- Изгледа вцрвенето (како да има осип)
Како да се спречи аутистичното предизвикувачко однесување?
- Водете евиденција на пркосите и препознајте ги тригерите
- Правете паузи пред да бидат потребни. Определете време за одмор по напорните периоди
- Регулација на сетилата колку што е можно повеќе. На пр. Користење на сензорни помагала или вршење сензорни активности
- Користење на визуелен распоред. Држење до рутината
- Најдете начини да ги идентификувате и регулирате емоциите. На пр. преку користење на емоционално тркало или техника на смирување
- Правење на план за пркосот, вклучувајќи ги предизвикувачите за пркосот и што може да се направи кога истиот ќе се појави
- Користење на техника за балансирање на енергија
- Доколку се чувствувате безбедно и удобно да го направите тоа, експериментирајте со разоткривање на аутистичните особини
- Користете разумни прилагодувања. Побарајте одредени предмети кои што можеби ќе ви требаат
Како да помогнете на аутистична личност која има пркос?
- Договорете план во случај на пркос . Однапред, прашајте го лицето дали има некои специфични тригери и помогнете му да ги избегне.
- Отстранете ги од околината . - Доколку околината е премногу гласна, предложете на личноста да се премести на помирно место, доколку се согласат на тоа.
- Користете тивок и смирен глас . Дадете и до знаење на личноста дека не го обвинувате за пркосот.
- Исполнете ги нивните сетилни потреби . Ова може да вклучува помагање во барање на играчки или слушалки со кои се пригушува бучавата
- Не ги допирајте . Ова понекогаш може да биде болно и да предизвика преоптоварување при појавата на пркосот.
- Дозволете аудитивна стимулација при правење звуци . Поттикнувањето и пуштањето на звуци може да биде начин да се регулираат. Не обидувајте се да ги спречите да го прават ова, освен ако не е штетно за нив.
- Дајте доволно време за опоравување. Пркосот може да биде исцрпувачки и да потрае подолг временски период за кој е потребно некое време за опоравување. Можеби нема да можат да направат ништо и можеби ќе сакаат да бидат опуштени додека закрепнуваат.
- Ако други луѓе се собираат наоколу или гледаат, замолете ги да се оддалечат и да си продолжат со својот ден.